Xạ can có tên khoa học là Belamcanda sinensis (L) DC., thuộc họ lay ơn (Iridaceae) hay còn gọi là cây rẻ quạt.
Xạ can không chỉ là một cây thuốc quý chữa bệnh viêm họng mà còn là cây hoa cảnh đẹp, phù hợp thủy thổ nước ta.
Xạ can có vị đắng, tính hàn vào kinh Can và Phế. Công dụng: Chủ trị thanh hỏa, giải độc, tán huyết, tiêu đàm, viêm yết hầu, ho đàm, sốt rét.
* Trị loa lịch (lao hạch): Xạ can 40g, chích thảo 40g, đại hoàng 80g, đương quy 40g, huyền sâm 40g, liên kiều 40g, mộc hương 40g, sơn chi 40g, thăng ma 40g, tiền hồ 40g, tử nhân 40g, xích thược 40g. Mỗi lần dùng 12g, sắc xong bỏ bã, hòa thêm 1 ít mang tiêu vào uống ấm.
* Trị ho mà khí nghịch lên, trong họng có nước khò khè như gà kêu: Xạ can 13 củ, ma hoàng 120g, sinh khương 120g, tế tân, tử uyển, khoản đông hoa đều 90g, ngũ vị tử 1/2 40g, đại táo 7 trái, bán hạ (chế). Sắc ma hoàng trước cho sôi, vớt bỏ bọt, cho các vị kia vào nấu còn 3 bát, chia làm 3 lần, uống ấm.
* Trị phong độc công lên trên, họng sưng đau: Cát căn 80g, chích thảo 80g, hạnh nhân 60g, ma hoàng 40g, ngưu bàng tử 40g, phong hương 40g, thăng ma 80g, xạ can 40g, xích thược 40g, tán bột. Mỗi lần dùng 12g.
* Trị trẻ nhỏ ho nghịch, suyễn cấp, họng như co nước: Bán hạ 12g, chích thảo 20g, đại táo 20 trái, ma hoàng 20g, quế tâm 8g, sinh khương 20g, tử uyển 20g, xạ can 20g. Sắc uống, uống ấm.
Theo Songkhoe
